The Journey of 8,848 Meters! 🏔️ The Amazing and Dangerous Story of Mount Everest

The Journey of 8,848 Meters! 🏔️ The Amazing and Dangerous Story of Mount Everest ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ: ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ ਦੀ ਅਣਜਾਣ ਕਹਾਣੀ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਾਇਕਾਂ ਦੀ ਜਿੱਤ 🏔️

ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਫਿਤਰਤ ਹੈ ਉਚਾਈਆਂ ਨੂੰ ਛੂਹਣਾ, ਅਣਜਾਣਾ ਨੂੰ ਜਾਣਨਾ, ਅਤੇ ਅਸੰਭਵ ਨੂੰ ਸੰਭਵ ਕਰਨਾ। ਅਤੇ ਇਸ ਇਨਸਾਨੀ ਜਜ਼ਬੇ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ਇੱਕ ਪਰਬਤ – ਇੱਕ ਬਰਫ਼ ਨਾਲ ਢੱਕੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਚੋਟੀ ਜੋ ਆਕਾਸ਼ ਨੂੰ ਛੂੰਹਦੀ ਹੈ। ਜੀ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਪਰਬਤ, ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ (Mount Everest) ਦੀ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਪਹਾੜ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਇਹ ਇੱਕ ਸੁਪਨਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਚੁਣੌਤੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ।

ਇਸਨੂੰ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ‘ਸਾਗਰਮਾਥਾ’ (Sagarmatha) ਯਾਨੀ “ਆਕਾਸ਼ ਦਾ ਮੱਥਾ” ਅਤੇ ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ‘ਚੋਮੋਲੁੰਗਮਾ’ (Chomolungma) ਯਾਨੀ “ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਦੇਵੀ ਮਾਂ” ਵਜੋਂ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਦੁਨੀਆ ਇਸਨੂੰ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਦੀ ਹੈ।

ਤਾਂ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ: ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ ਦਾ ਨਾਮ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਵਿਅਕਤੀ, ਸਰ ਜਾਰਜ ਐਵਰੈਸਟ (Sir George Everest), ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਕਿਉਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ, ਜਿਸਨੇ ਸ਼ਾਇਦ ਇਸਨੂੰ ਕਦੇ ਨੇੜਿਓਂ ਦੇਖਿਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਜੋ ਖੁਦ ਇਸਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸੀ? ਕਿਵੇਂ ਸੱਤਵੀਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਤੇਨਜ਼ਿੰਗ ਨੋਰਗੇ (Tenzing Norgay), ਅਤੇ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਦ ਦੀਆਂ ਮੱਖੀਆਂ ਪਾਲਣ ਵਾਲੇ ਐਡਮੰਡ ਹਿਲੇਰੀ (Edmund Hillary) ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਉਸ ਆਖਰੀ, ਸਭ ਤੋਂ ਔਖੀ ਚੜ੍ਹਾਈ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਿੱਥੇ ਕਈ ਲੋਕ ਪਹਿਲਾਂ ਹਾਰ ਮੰਨ ਚੁੱਕੇ ਸਨ?

ਇਸ ਬਲੌਗ ਪੋਸਟ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਮਹਾਨ ਪਰਬਤ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕਹਾਣੀ ਜਾਣਾਂਗੇ। ਅਸੀਂ ਜਾਣਾਂਗੇ ਕਿ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਕਿਵੇਂ ਪਿਆ, ਇਸਨੂੰ ਫਤਹਿ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈਆਂ, ਅਤੇ ਉਹ ਕਿਹੜੇ ਦੋ ਮਹਾਨ ਨਾਇਕ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇਸਦੇ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਕਦਮ ਰੱਖ ਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਿਆ। ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ਹਿੰਮਤ, ਦੋਸਤੀ, ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਆਤਮਾ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦੀ।

ਪਰਬਤ ਦੇ ਕਈ ਨਾਮ ਅਤੇ ਮਹਾਨ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਵੇਖਣ

ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਇਸਦੇ ਨਾਮ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ, ਨੇਪਾਲ ਅਤੇ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਇਸ ਪਰਬਤ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਅਤੇ ਪੂਜਦੇ ਆ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ, ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ ਦਾ ਢੇਰ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਸੀ। ਤਿੱਬਤੀ ਲੋਕ ਇਸਨੂੰ ‘ਚੋਮੋਲੁੰਗਮਾ’ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ “ਦੇਵੀ ਮਾਂ”। ਨੇਪਾਲੀ ਲੋਕਾਂ ਲਈ, ਇਹ ‘ਸਾਗਰਮਾਥਾ’ ਸੀ, ਯਾਨੀ “ਆਕਾਸ਼ ਦਾ ਸਿਰ”। ਇਹ ਨਾਮ ਇਸ ਪਰਬਤ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲਤਾ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਤਾਂ ਫਿਰ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ ਦਾ ਨਾਮ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਵਿਅਕਤੀ, ਸਰ ਜਾਰਜ ਐਵਰੈਸਟ, ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਕਿਉਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਖੁਦ ਇਸਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸੀ? ਇਸਦਾ ਜਵਾਬ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਛੁਪਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਸਟੀਕ ਨਕਸ਼ਾ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ “ਮਹਾਨ ਤ੍ਰਿਕੋਣਮਿਤੀ ਸਰਵੇਖਣ” (Great Trigonometrical Survey) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ਅਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਕੰਮ ਸੀ।

1830 ਤੋਂ 1843 ਤੱਕ, ਇਸ ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਮੁਖੀ ਸਨ ਕਰਨਲ ਜਾਰਜ ਐਵਰੈਸਟ, ਜੋ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਕਾਬਲ ਅਤੇ ਸਖਤ ਮਿਹਨਤੀ ਸਰਵੇਖਣਕਰਤਾ (surveyor) ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਸਰਵੇਖਣ ਟੀਮਾਂ ਨੇ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀਆਂ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਪਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਨੇਪਾਲ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀਆਂ ਲਈ ਬੰਦ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਟੀਮਾਂ ਨੂੰ ਸੈਂਕੜੇ ਕਿਲੋੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਤੋਂ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੋਟੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣਾ ਅਤੇ ਮਾਪਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਕੰਚਨਜੰਗਾ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

1852 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਗਣਿਤ-ਵਿਗਿਆਨੀ, ਰਾਧਾਨਾਥ ਸਿਕਦਾਰ, ਜੋ ਇਸ ਸਰਵੇਖਣ ਟੀਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ, ਨੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ (analysis) ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪਾਇਆ ਕਿ ਇੱਕ ਚੋਟੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ “ਪੀਕ XV” (Peak XV) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਕੰਚਨਜੰਗਾ ਤੋਂ ਵੀ ਉੱਚੀ ਹੈ। ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 1856 ਵਿੱਚ, ਸਰ ਜਾਰਜ ਐਵਰੈਸਟ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ, ਐਂਡਰਿਊ ਵਾਹ (Andrew Waugh) ਨੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪੀਕ XV ਹੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ ਹੈ। ਵਾਹ ਨੇ ਇਸ ਚੋਟੀ ਦਾ ਨਾਮ ਆਪਣੇ ਪੂਰਵਜ ਅਤੇ ਗੁਰੂ, ਸਰ ਜਾਰਜ ਐਵਰੈਸਟ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਿੱਤਾ।

ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਰ ਜਾਰਜ ਐਵਰੈਸਟ ਖੁਦ ਇਸਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਸਥਾਨਕ ਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਵਾਹ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦੇ ਕਈ ਸਥਾਨਕ ਨਾਮ ਸਨ ਅਤੇ ਕੋਈ ਇੱਕ ਸਰਵ-ਵਿਆਪਕ ਨਾਮ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਨਾਮ ਰੱਖਣਾ ਉਚਿਤ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, “Mount Everest” ਨਾਮ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਪਣਾ ਲਿਆ ਗਿਆ।

ਪਹਿਲੇ ਨਾਇਕ: ਹਿਲੇਰੀ ਅਤੇ ਤੇਨਜ਼ਿੰਗ ਦੀ ਅਮਰ ਕਹਾਣੀ

ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਬਿੰਦੂ ਕਿੱਥੇ ਹੈ, ਇਸਨੂੰ ਫਤਹਿ ਕਰਨ ਦੀ ਦੌੜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ। 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਕਈ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਟੀਮਾਂ ਨੇ ਤਿੱਬਤ ਵਾਲੇ ਪਾਸਿਓਂ ਇਸ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। 1924 ਵਿੱਚ, ਜਾਰਜ ਮੈਲੋਰੀ (George Mallory) ਅਤੇ ਐਂਡਰਿਊ ਇਰਵਿਨ (Andrew Irvine) ਨਾਂ ਦੇ ਦੋ ਪਰਬਤਾਰੋਹੀ ਸਿਖਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਦੇਖੇ ਗਏ ਸਨ, ਪਰ ਫਿਰ ਉਹ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁੰਮ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਕਦੇ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਆਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਅੱਜ ਵੀ ਇੱਕ ਰਹੱਸ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਹਿਸ ਚੱਲਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਰੇ ਸਨ।

ਕਈ ਅਸਫਲ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 1953 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਟੀਮ ਨੇ ਕਰਨਲ ਜੌਨ ਹੰਟ (Colonel John Hunt) ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਇੱਕ ਫੌਜੀ-ਸ਼ੈਲੀ (military-style) ਦਾ ਅਭਿਆਨ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਪੋਰਟਰ (porters), ਦਰਜਨਾਂ ਸ਼ੇਰਪਾ (Sherpas), ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਪਰਬਤਾਰੋਹੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਇਸ ਟੀਮ ਦੇ ਦੋ ਮੈਂਬਰ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਣ ਵਾਲੇ ਸਨ।

ਇੱਕ ਸੀ ਐਡਮੰਡ ਹਿਲੇਰੀ (Edmund Hillary), ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦਾ ਇੱਕ ਲੰਬਾ, ਪਤਲਾ, ਅਤੇ ਸ਼ਰਮੀਲਾ ਆਦਮੀ ਜੋ ਪੇਸ਼ੇ ਤੋਂ ਸ਼ਹਿਦ ਦੀਆਂ ਮੱਖੀਆਂ ਪਾਲਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਪਹਾੜਾਂ ਲਈ ਉਸਦਾ ਜਨੂੰਨ ਅਥਾਹ ਸੀ। ਦੂਜਾ ਸੀ ਤੇਨਜ਼ਿੰਗ ਨੋਰਗੇ (Tenzing Norgay), ਇੱਕ ਨੇਪਾਲੀ-ਭਾਰਤੀ ਸ਼ੇਰਪਾ ਪਰਬਤਾਰੋਹੀ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਸ਼ੇਰਪਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।

ਸੱਤਵੀਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਤੇਨਜ਼ਿੰਗ ਨੋਰਗੇ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਦ ਦੀਆਂ ਮੱਖੀਆਂ ਪਾਲਣ ਵਾਲੇ ਐਡਮੰਡ ਹਿਲੇਰੀ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਉਸ ਆਖਰੀ, ਸਭ ਤੋਂ ਔਖੀ ਚੜ੍ਹਾਈ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ? ਇਸਦਾ ਜਵਾਬ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਵਰਕ (teamwork), ਹਿੰਮਤ, ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਟੀਮ ਨੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪਹਾੜ ‘ਤੇ ਕੈਂਪ (camps) ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ। ਪਹਿਲਾਂ, ਟੀਮ ਦੇ ਦੋ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਉਹ ਸਿਖਰ ਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ 300 ਫੁੱਟ ਦੂਰ ਰਹਿ ਕੇ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਕਾਰਨ ਵਾਪਸ ਮੁੜ ਆਏ। ਹੁਣ ਆਖਰੀ ਉਮੀਦ ਹਿਲੇਰੀ ਅਤੇ ਤੇਨਜ਼ਿੰਗ ‘ਤੇ ਸੀ। 28 ਮਈ ਨੂੰ, ਉਹ ਆਖਰੀ ਕੈਂਪ (Camp IX) ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ, ਜੋ ਲਗਭਗ 27,900 ਫੁੱਟ ਦੀ ਉਚਾਈ ‘ਤੇ ਸੀ। ਉਸ ਰਾਤ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਿਆਨਕ ਠੰਢ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਹਵਾਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ।

29 ਮਈ, 1953 ਦੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਆਖਰੀ ਸਫ਼ਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਰਾਹ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ 40-ਫੁੱਟ ਉੱਚੀ, ਲਗਭਗ ਸਿੱਧੀ ਚੱਟਾਨ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਜੋ ਅੱਜ “ਹਿਲੇਰੀ ਸਟੈਪ” (Hillary Step) ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਿਲੇਰੀ ਨੇ ਬਰਫ਼ ਅਤੇ ਚੱਟਾਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਦਰਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਰਸਤਾ ਲੱਭਿਆ ਅਤੇ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹਿਆ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਤੇਨਜ਼ਿੰਗ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਖਿੱਚਿਆ।

ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਸਵੇਰੇ 11:30 ਵਜੇ, ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਧਰਤੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਬਿੰਦੂ, 29,028 ਫੁੱਟ (ਹੁਣ 29,032 ਫੁੱਟ) ਦੀ ਉਚਾਈ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਸਨ। ਉਹ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਸਿਰਫ਼ 15 ਮਿੰਟ ਰਹੇ। ਤੇਨਜ਼ਿੰਗ ਨੇ ਬਰਫ਼ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਮਠਿਆਈਆਂ ਅਤੇ ਚਾਕਲੇਟ ਦੱਬ ਕੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਭੇਟਾ ਚੜ੍ਹਾਈ। ਹਿਲੇਰੀ ਨੇ ਤੇਨਜ਼ਿੰਗ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਫੋਟੋ ਖਿੱਚੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖਜਾਤੀ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਅਧਿਆਏ ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

“ਡੈਥ ਜ਼ੋਨ” ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ

ਹਿਲੇਰੀ ਅਤੇ ਤੇਨਜ਼ਿੰਗ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਪਰਬਤਾਰੋਹੀਆਂ ਲਈ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤੇ। ਪਰ ਐਵਰੈਸਟ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹਨਾ ਕੋਈ ਆਸਾਨ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੈ। 8,000 ਮੀਟਰ (ਲਗਭਗ 26,000 ਫੁੱਟ) ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ “ਡੈਥ ਜ਼ੋਨ” (Death Zone) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਸ “ਮੌਤ ਦੇ ਖੇਤਰ” ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਮਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਪਰਬਤਾਰੋਹੀ ਇਸਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦੇ ਹਨ? ਇਸ ਉਚਾਈ ‘ਤੇ, ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਜਨ ਦਾ ਪੱਧਰ ਸਮੁੰਦਰੀ ਤਲ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਤਿਹਾਈ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਇਸ ਭਾਰੀ ਕਮੀ (hypoxia) ਕਾਰਨ, ਸਰੀਰ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਦਿਮਾਗ ਸੁੱਜ ਸਕਦਾ ਹੈ (cerebral edema), ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਭਰ ਸਕਦਾ ਹੈ (pulmonary edema), ਅਤੇ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਬਹੁਤ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸੋਚਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਪਰਬਤਾਰੋਹੀਆਂ ਨੂੰ ਭਰਮ (hallucinations) ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸਰੀਰ ਆਪਣੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਚਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਅਤਿ ਦੀ ਠੰਢ ਕਾਰਨ ਠੰਡ ਲੱਗਣ (frostbite) ਦਾ ਖਤਰਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਰਬਤਾਰੋਹੀ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਆਕਸੀਜਨ (supplemental oxygen) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।

1953 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਦਸੰਬਰ 2024 ਤੱਕ, ਐਵਰੈਸਟ ‘ਤੇ 11,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਫਲ ਚੜ੍ਹਾਈਆਂ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਰਬਤਾਰੋਹੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਚੜ੍ਹਾਈ ਦੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅੱਜ, ਕਈ ਵਪਾਰਕ ਕੰਪਨੀਆਂ (commercial companies) ਗਾਈਡਡ ਅਭਿਆਨ (guided expeditions) ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਸ਼ੇਰਪਾ ਗਾਈਡਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਗਾਹਕਾਂ (clients) ਨੂੰ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਸ਼ੇਰਪਾ ਭਾਈਚਾਰਾ ਅੱਜ ਵੀ ਐਵਰੈਸਟ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਹੈ। ਉਹ ਰੱਸੇ ਲਗਾਉਣ, ਕੈਂਪ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ, ਅਤੇ ਭਾਰ ਢੋਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਔਖਾ ਅਤੇ ਖਤਰਨਾਕ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਇਸ ਵਪਾਰੀਕਰਨ (commercialization) ਨੇ ਕਈ ਨਵੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਐਵਰੈਸਟ ‘ਤੇ ਹੁਣ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭੀੜ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਿਖਰ ਦੇ ਨੇੜੇ “ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਜਾਮ” (traffic jams) ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪਹਾੜ ‘ਤੇ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ, ਖਾਲੀ ਆਕਸੀਜਨ ਸਿਲੰਡਰ, ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਵੀ ਇਕੱਠੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਸਿੱਟਾ: ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਚੁਣੌਤੀ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਸੰਭਾਲ

ਤਾਂ ਦੋਸਤੋ, ਇਹ ਸੀ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਦੀ ਕਹਾਣੀ – ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਦੇਵੀ ਮਾਂ ਤੋਂ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ ਬਣਨ ਤੱਕ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਮਨੁੱਖੀ ਚੁਣੌਤੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਵਪਾਰਕ ਮੰਜ਼ਿਲ (commercial destination) ਬਣਨ ਤੱਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ। ਹਿਲੇਰੀ ਅਤੇ ਤੇਨਜ਼ਿੰਗ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਚੜ੍ਹਾਈ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਨਾਲ ਕੁਝ ਵੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਅੱਜ ਵੀ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਪਰ ਅੱਜ ਐਵਰੈਸਟ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਬਕ ਵੀ ਸਿਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ – ਸਾਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੀ ਚੋਟੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਇੱਕ ਨਾਜ਼ੁਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ (fragile ecosystem) ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਸਾਡੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਐਵਰੈਸਟ ਮਨੁੱਖੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦਾ ਸਿਖਰ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਾਡੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਯਾਦ ਵੀ ਹੈ।

ਤੁਹਾਨੂੰ ਐਵਰੈਸਟ ਦੀ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਕਿਵੇਂ ਲੱਗੀ? ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਇਸ ਮਹਾਨ ਪਰਬਤ ‘ਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਦੇਖਿਆ ਹੈ? ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਹੇਠਾਂ ਕੁਮੈਂਟ ਸੈਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਜ਼ਰੂਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਪੋਸਟ ਪਸੰਦ ਆਈ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਲਾਈਕ (like) ਅਤੇ ਸ਼ੇਅਰ (share) ਕਰਨਾ ਨਾ ਭੁੱਲਣਾ। ਹੋਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਰੋਮਾਂਚਕ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਭਰਪੂਰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਈ ਸਾਡੇ ਬਲੌਗ ਨੂੰ ਸਬਸਕਰਾਈਬ (subscribe) ਜ਼ਰੂਰ ਕਰ ਲਓ।