A Mountain Higher Than Everest! 😱 the Secret of the World That You Don’t Know.

A Mountain Higher Than Everest! 😱 the Secret of the World That You Don’t Know. ਕੀ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਪਹਾੜ ਨਹੀਂ? ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਜਾਵੋਗੇ! ਸਤਿ ਸ਼੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਦੋਸਤੋ! ਜੇ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਾਂ: “ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਪਹਾੜ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?” ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ 99% ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਹੋਵੇਗਾ – ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ। ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੋ। ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ, ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਇਹੀ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਪਹਾੜ ਹੈ। ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ, ਧਰਤੀ ਦੀ ਛੱਤ, ਮਨੁੱਖੀ ਹਿੰਮਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ।

ਪਰ… ਕੀ ਹੋਵੇ ਜੇ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਹਾਂ ਕਿ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪਹਾੜ ਹੈ ਜੋ ਐਵਰੈਸਟ ਨਾਲੋਂ 1300 ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਲੰਬਾ ਹੈ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਅਸੀਂ ਉਸਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ? ਜੀ ਹਾਂ, ਤੁਸੀਂ ਸਹੀ ਸੁਣਿਆ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪਹਾੜ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸਾ ਸਾਡੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਤੋਂ ਛੁਪਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਸਮੁੰਦਰ ਦੀਆਂ ਗਹਿਰਾਈਆਂ ਵਿੱਚ। ਅੱਜ ਦੀ ਇਸ ਪੋਸਟ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਦੋ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪਹਾੜਾਂ – ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਅਤੇ ਮੌਨਾ ਕਿਆ – ਦੀ ਇੱਕ ਦਿਲਚਸਪ ਤੁਲਨਾ ਕਰਾਂਗੇ।

ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਲੱਭਾਂਗੇ:

• ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪਹਾੜ ਜਿਸਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸਾ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਛੁਪਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਹ ਐਵਰੈਸਟ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ?
• ਇੱਕ ਪਹਾੜ ਜੋ ਅੱਗ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਜੋ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਦੀ ਟੱਕਰ ਨਾਲ – ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਣਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਕੀ ਹੈ?
• ਇੱਕ ਪਹਾੜ ਜਿਸ ‘ਤੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਰਾਜ਼ ਖੋਜਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਜਿਸ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹਨਾ ਮਨੁੱਖੀ ਹਿੰਮਤ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਹੈ – ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਡੇ ਲਈ ਕੀ ਮਹੱਤਵ ਹੈ?

ਤਾਂ ਆਓ, ਇਸ ਭੂਗੋਲਿਕ ਰਹੱਸ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਈਏ ਅਤੇ ਜਾਣੀਏ ਕਿ “ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ” ਕੌਣ ਹੈ।

---

ਕੱਦ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ – ਦੈਂਤਾਂ ਨੂੰ ਮਾਪਣਾ

ਤਾਂ ਫਿਰ, ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪਹਾੜ ਜਿਸਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸਾ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਛੁਪਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਹ ਐਵਰੈਸਟ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਇਸਦਾ ਜਵਾਬ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਮਾਪਣਾ ਕਿੱਥੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹੋ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਮਤਲਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ “ਸਮੁੰਦਰੀ ਤਲ ਤੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਚਾਈ“। ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਦੀ ਚੋਟੀ ਸਮੁੰਦਰੀ ਤਲ ਤੋਂ 8,848.86 ਮੀਟਰ (ਲਗਭਗ 8,850 ਮੀਟਰ) ਉੱਚੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਾਡੇ ਗ੍ਰਹਿ ‘ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਜ਼ਮੀਨੀ ਬਿੰਦੂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਹਿਮਾਲਿਆ ਪਰਬਤ ਲੜੀ ਖੁਦ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਉੱਚੇ ਤਿੱਬਤੀ ਪਠਾਰ (Tibetan Plateau) ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਐਵਰੈਸਟ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਇੱਕ ਉੱਚੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਾੜਾਂ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਦਾ ਸਟੈਂਡਰਡ ਤਰੀਕਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਮਾਪ ਅਨੁਸਾਰ, ਐਵਰੈਸਟ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਚੈਂਪੀਅਨ ਹੈ।

ਪਰ ਹੁਣ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਸਾਡੇ ਛੁਪੇ ਹੋਏ ਦਾਅਵੇਦਾਰ, ਮੌਨਾ ਕਿਆ (Mauna Kea) ਦੀ। ਮੌਨਾ ਕਿਆ ਹਵਾਈ (Hawaii) ਦੇ ਟਾਪੂ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਹੈ। ਸਮੁੰਦਰੀ ਤਲ ਤੋਂ ਇਸਦੀ ਉਚਾਈ “ਸਿਰਫ਼” 4,205 ਮੀਟਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਐਵਰੈਸਟ ਦੇ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਧਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਮੌਨਾ ਕਿਆ ਦਾ ਅਸਲ ਅਧਾਰ (base) ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਮਹਾਸਾਗਰ (Pacific Ocean) ਦੀ ਤਹਿ ‘ਤੇ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਇਸਦੇ ਅਸਲ ਅਧਾਰ ਤੋਂ ਇਸਦੇ ਸਿਖਰ (summit) ਤੱਕ ਮਾਪੀਏ, ਤਾਂ ਇਸਦੀ ਕੁੱਲ ਲੰਬਾਈ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਲਗਭਗ 5,998 ਮੀਟਰ ਹਿੱਸਾ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਹੈ ਅਤੇ 4,205 ਮੀਟਰ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਸਦੀ ਕੁੱਲ ਉਚਾਈ 10,000 ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਐਵਰੈਸਟ ਨਾਲੋਂ ਲਗਭਗ 1.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਵੱਧ ਹੈ।

ਇਸ ਲਈ, ਜੇਕਰ ਸਵਾਲ ਹੈ “ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਪਹਾੜ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?” (highest altitude), ਤਾਂ ਜਵਾਬ ਐਵਰੈਸਟ ਹੈ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਸਵਾਲ ਹੈ “ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬਾ ਪਹਾੜ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?” (tallest from base to summit), ਤਾਂ ਜੇਤੂ ਮੌਨਾ ਕਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ (definition) ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ (perspective) ਦੀ ਖੇਡ ਹੈ।

---

ਅੱਗ ਬਨਾਮ ਬਰਫ਼ – ਬਣਤਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ

ਇੱਕ ਪਹਾੜ ਜੋ ਧਰਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਨਿਕਲਦੀ ਅੱਗ (lava) ਨਾਲ ਬਣਿਆ, ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਜੋ ਦੋ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਦੀ ਟੱਕਰ ਨਾਲ ਬਣਿਆ – ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਣਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਕਿੰਨਾ ਵੱਖਰਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ? ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੱਦ ਜਿੰਨੀ ਹੀ ਵੱਖਰੀ ਹੈ।

ਮੌਨਾ ਕਿਆ ਇੱਕ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ (volcano) ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਸ਼ੀਲਡ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ (shield volcano)। ਇਸਦਾ ਜਨਮ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ “ਹੌਟਸਪੌਟ” (hotspot) ਤੋਂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹੌਟਸਪੌਟ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਧਰਤੀ ਦੇ ਮੈਂਟਲ ਤੋਂ ਗਰਮ ਮੈਗਮਾ ਲਗਾਤਾਰ ਉੱਪਰ ਉੱਠਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਟੈਕਟੋਨਿਕ ਪਲੇਟ (Pacific Tectonic Plate) ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਇਸ ਸਥਿਰ ਹੌਟਸਪੌਟ ਦੇ ਉੱਪਰੋਂ ਖਿਸਕ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪਲੇਟ ਦਾ ਕੋਈ ਹਿੱਸਾ ਹੌਟਸਪੌਟ ਦੇ ਉੱਪਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੈਗਮਾ ਉਸਨੂੰ ਪਿਘਲਾ ਕੇ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਾਵਾ (lava) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਫਟਦਾ ਹੈ। ਲੱਖਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ, ਲਾਵਾ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ‘ਤੇ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ, ਢਲਾਣ ਵਾਲਾ ਪਹਾੜ ਬਣ ਗਿਆ – ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੌਨਾ ਕਿਆ। ਹਵਾਈ ਦੇ ਸਾਰੇ ਟਾਪੂ ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨਾਲ ਬਣੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਮੌਨਾ ਕਿਆ ਦਾ ਜਨਮ ਧਰਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੀ ਅੱਗ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਗਰਮ (tropical) ਹੈ।

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਇੱਕ “ਫੋਲਡ ਮਾਊਂਟੇਨ” (fold mountain) ਹੈ, ਜੋ ਧਰਤੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਵਿਸ਼ਾਲ ਟੈਕਟੋਨਿਕ ਪਲੇਟਾਂ ਦੀ ਟੱਕਰ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਲਗਭਗ 5 ਕਰੋੜ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਭਾਰਤੀ ਪਲੇਟ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਵਧਦੇ ਹੋਏ ਯੂਰੇਸ਼ੀਅਨ ਪਲੇਟ ਨਾਲ ਟਕਰਾਈ। ਕਿਉਂਕਿ ਦੋਵੇਂ ਮਹਾਂਦੀਪੀ ਪਲੇਟਾਂ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਕੋਈ ਵੀ ਦੂਜੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਡੁੱਬ ਸਕੀ। ਇਸ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਟੱਕਰ ਦੇ ਦਬਾਅ ਕਾਰਨ, ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਇੱਕ ਕਾਰ ਦੇ ਹੁੱਡ ਵਾਂਗ ਸੁੰਗੜਨ ਅਤੇ ਉੱਪਰ ਉੱਠਣ ਲੱਗੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਿਮਾਲਿਆ ਪਰਬਤ ਲੜੀ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਹੋਇਆ। ਐਵਰੈਸਟ ਇਸੇ ਵਿਸ਼ਾਲ “ਸੁੰਗੜਨ” (folding) ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਬਿੰਦੂ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਅੱਜ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਐਵਰੈਸਟ ਹਰ ਸਾਲ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਉੱਚਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਐਵਰੈਸਟ ਦਾ ਜਨਮ ਬਰਫ਼ ਅਤੇ ਪੱਥਰ ਦੀ ਇੱਕ ਠੰਢੀ ਅਤੇ ਹਿੰਸਕ ਟੱਕਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਕਠੋਰ ਮੌਸਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇੱਕ ਅੱਗ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ, ਦੂਜਾ ਬਰਫ਼ ਤੋਂ – ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।

---

ਦੇਵਤੇ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਿਖਰ – ਮਨੁੱਖੀ ਸਬੰਧ

ਇੱਕ ਪਹਾੜ ਜਿਸ ‘ਤੇ ਦੇਵਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿੱਥੋਂ ਵਿਗਿਆਨੀ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਰਾਜ਼ ਖੋਜਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਜਿਸ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹਨਾ ਮਨੁੱਖੀ ਹਿੰਮਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ – ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਸਾਡੇ ਲਈ ਕੀ ਮਹੱਤਵ ਹੈ? ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਪਹਾੜ ਮਨੁੱਖਜਾਤੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵੱਖਰੇ ਅਰਥ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।

ਮੌਨਾ ਕਿਆ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ “ਚਿੱਟਾ ਪਹਾੜ” ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦੀ ਚੋਟੀ ‘ਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਰਫ਼ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਸਥਾਨਕ ਹਵਾਈਅਨ ਲੋਕਾਂ (Native Hawaiians) ਲਈ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਘਰ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਕਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਇਸ ਪਹਾੜ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਅੱਜ, ਮੌਨਾ ਕਿਆ ਵਿਗਿਆਨ ਲਈ ਵੀ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਸਿਖਰ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨਕ ਨਿਰੀਖਣ (astronomical observation) ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਉੱਚਾ ਹੈ, ਇਸਦਾ ਸਿਖਰ ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦੇ 40% ਹਿੱਸੇ ਅਤੇ 90% ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਾਸ਼ਪ (water vapor) ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ, ਇੱਥੇ ਆਸਮਾਨ ਬਹੁਤ ਸਾਫ਼, ਸੁੱਕਾ ਅਤੇ ਸਥਿਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੂਰਬੀਨਾਂ (telescopes) ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਪਸ਼ਟ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲੈ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਅੱਜ, ਇਸਦੇ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਦੂਰਬੀਨਾਂ ਸਥਾਪਤ ਹਨ, ਜੋ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਰਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖੋਜ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਮਨੁੱਖੀ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ (human endurance) ਅਤੇ ਸਾਹਸ (adventure) ਦੀ ਅੰਤਮ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਸ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹਨਾ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਪਰਬਤਾਰੋਹੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸੁਪਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤਾਕਤ ਦੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜਾਨ ਦਾ ਖਤਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਫਤਹਿ ਕਰਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨਾਇਕਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਸਰ ਐਡਮੰਡ ਹਿਲੇਰੀ ਦਾ ਨਾਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਅਤੇ ਤੇਨਜ਼ਿੰਗ ਨੋਰਗੇ ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਇਨਸਾਨ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1953 ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਕਦਮ ਰੱਖਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨਾਮਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਚੜ੍ਹਾਈ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਇਹ ਮਨੁੱਖੀ ਆਤਮਾ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦਾ ਐਲਾਨ ਸੀ। ਜਿੱਥੇ ਮੌਨਾ ਕਿਆ ਦੇ ਸਿਖਰ ਤੱਕ ਇੱਕ ਸੜਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਉੱਥੇ ਐਵਰੈਸਟ ਦਾ ਸਿਖਰ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਹੈ ਜੋ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਸਖਤ ਮਿਹਨਤ, ਦਰਦ, ਅਤੇ ਖਤਰੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇੱਕ ਪਹਾੜ ਗਿਆਨ ਦਾ ਸਿਖਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਹਿੰਮਤ ਦਾ।

---

ਸਿੱਟਾ: ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਕੌਣ?

ਤਾਂ ਦੋਸਤੋ, ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਸਵਾਲ ਉਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ: ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਕੌਣ ਹੈ? ਜਵਾਬ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਦੇਖਿਆ, ਸਧਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸਮੁੰਦਰੀ ਤਲ ਤੋਂ ਮਾਪਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਰਾਜਾ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਹੈ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਪਹਾੜ ਦੇ ਅਸਲ ਅਧਾਰ ਤੋਂ ਸਿਖਰ ਤੱਕ ਦੀ ਕੁੱਲ ਉਚਾਈ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤਾਜ ਮੌਨਾ ਕਿਆ ਦੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਹੈ।

ਪਰ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਬਹਿਸ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਪਹਾੜ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਚਮਤਕਾਰ ਹਨ। ਇੱਕ ਸਾਨੂੰ ਧਰਤੀ ਦੀਆਂ ਟੈਕਟੋਨਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਸਾਨੂੰ ਧਰਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੀ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਊਰਜਾ ਦੀ। ਇੱਕ ਸਾਨੂੰ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵੱਲ ਦੇਖਣ ਲਈ ਇੱਕ ਖਿੜਕੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਝਾਤ ਮਾਰਨ ਅਤੇ ਸਾਡੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਰਖਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਡਾ ਗ੍ਰਹਿ ਕਿੰਨਾ ਵਿਭਿੰਨ, ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ, ਅਤੇ ਅਦਭੁਤ ਹੈ।

---

ਤੁਹਾਨੂੰ ਐਵਰੈਸਟ ਅਤੇ ਮੌਨਾ ਕਿਆ ਦੀ ਇਹ ਤੁਲਨਾ ਕਿਵੇਂ ਲੱਗੀ? ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਪਹਾੜ ਕਿਹੜਾ ਹੈ? ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਹੇਠਾਂ ਕੁਮੈਂਟ ਸੈਕਸ਼ਨ (comment section) ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਜ਼ਰੂਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਸੰਦ ਆਈ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਨਵਾਂ ਸਿੱਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਲਾਈਕ (like) ਅਤੇ ਸ਼ੇਅਰ (share) ਕਰਨਾ ਨਾ ਭੁੱਲਣਾ। ਹੋਰ ਦਿਲਚਸਪ ਤੱਥਾਂ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਈ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੋ!