A Book, a Movie, a Controversy! 🎬 the Whole Truth About ‘Gone With The Wind’

A Book, a Movie, a Controversy! 🎬 the Whole Truth About ‘Gone With The Wind’ ਗੋਨ ਵਿਦ ਦ ਵਿੰਡ: 12 ਸਕਿੰਟਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ! ਮਾਰਗਰੇਟ ਮਿਸ਼ੇਲ ਦੀ ਗੁਪਤ ਕਹਾਣੀ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਵਿਰਾਸਤ 🎬

ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ‘ਗੋਨ ਵਿਦ ਦ ਵਿੰਡ’ (Gone with the Wind) ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਬਾਈਬਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਣ ਵਾਲਾ ਨਾਵਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਨਾਵਲ ਅਤੇ ਇਸ ‘ਤੇ ਬਣੀ ਫਿਲਮ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।

ਤਾਂ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ: ਇੱਕ ਔਰਤ, ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਹੀ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ, ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਕਿਵੇਂ ਰਚ ਦਿੱਤੀ? ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਨਾਇਕਾ ਜੋ ਸੁੰਦਰ, ਪਰ ਸੁਆਰਥੀ, ਜ਼ਿੱਦੀ, ਅਤੇ ਚਾਲਬਾਜ਼ ਸੀ, ਫਿਰ ਵੀ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਪਾਠਕ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਕ ਉਸਦੇ ਦੀਵਾਨੇ ਕਿਉਂ ਹੋ ਗਏ? ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਤੇ ਪਿਆਰੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਅੱਜ ਇੰਨੀ ਵਿਵਾਦਗ੍ਰਸਤ ਕਿਉਂ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਇਸਨੂੰ ਅੱਜ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

ਇਸ ਬਲੌਗ ਪੋਸਟ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਦੇ ਹਰ ਪਹਿਲੂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਾਂਗੇ – ਇਸਦੀ ਲੇਖਿਕਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ, ਇਸਦੇ ਪਾਤਰਾਂ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਤੱਕ, ਇਸ ‘ਤੇ ਬਣੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਫਿਲਮ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਤੱਕ, ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਇਸ “ਆਲ-ਟਾਈਮ ਕਲਾਸਿਕ” ਦੀ ਵਿਵਾਦਗ੍ਰਸਤ ਵਿਰਾਸਤ ਤੱਕ।

ਸ਼ਬਦਾਂ ਪਿੱਛੇ ਦੀ ਔਰਤ: ਮਾਰਗਰੇਟ ਮਿਸ਼ੇਲ ਦੀ ਕਹਾਣੀ

‘ਗੋਨ ਵਿਦ ਦ ਵਿੰਡ’ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸਦੀ ਸਿਰਜਕ, ਮਾਰਗਰੇਟ ਮਿਸ਼ੇਲ (Margaret Mitchell) ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਮਾਰਗਰੇਟ ਕੋਈ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਨਾਵਲਕਾਰ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਬਲਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਜਾਰਜੀਆ ਰਾਜ ਦੇ ਐਟਲਾਂਟਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਬਚਪਨ ਅਤੇ ਜਵਾਨੀ ਅਮਰੀਕੀ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ (American Civil War) ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਦਿਆਂ ਬੀਤੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਉਸਦੀ ਕਲਪਨਾ ਦਾ ਅਧਾਰ ਬਣੀਆਂ।

1926 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਕਾਰ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਸੱਟ ਕਾਰਨ ਮਾਰਗਰੇਟ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡਣੀ ਪਈ ਅਤੇ ਉਹ ਘਰ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੋ ਗਈ। ਬੋਰੀਅਤ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ, ਉਸਨੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਇੱਕ ਦਿਨ, ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਨੇ ਮਜ਼ਾਕ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹ ਚੁੱਕੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਖੁਦ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਹੀ ‘ਗੋਨ ਵਿਦ ਦ ਵਿੰਡ’ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ।

ਮਾਰਗਰੇਟ ਨੇ ਅਗਲੇ ਦਸ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨਾਵਲ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪੰਨੇ ਲਿਖੇ, ਪਰ ਉਸਦਾ ਇਸਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ (publish) ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ ਕੋਈ ਇਰਾਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ; ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਲਈ ਲਿਖ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਅਧਿਆਏ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲਿਫਾਫਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਅਤੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛੂਹ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਸੀ।

1935 ਵਿੱਚ, ਮੈਕਮਿਲਨ ਪਬਲਿਸ਼ਰਜ਼ (Macmillan Publishers) ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਪਾਦਕ, ਹੈਰੋਲਡ ਲੈਥਮ, ਨਵੇਂ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਐਟਲਾਂਟਾ ਆਇਆ। ਮਾਰਗਰੇਟ ਦੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣਾ ਖਰੜਾ (manuscript) ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਮਨਾ ਲਿਆ। ਆਖਰੀ ਪਲ ‘ਤੇ, ਮਾਰਗਰੇਟ ਇੱਕ ਵੱਡੇ, ਬੇਤਰਤੀਬੇ ਖਰੜੇ ਦੇ ਢੇਰ ਨਾਲ ਹੋਟਲ ਪਹੁੰਚੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਲੈਥਮ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤਾ। ਲੈਥਮ ਨੇ ਜਦੋਂ ਉਸ ਰਾਤ ਖਰੜੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੰਨਾ ਖੋ ਗਿਆ ਕਿ ਉਸਨੇ ਮਾਰਗਰੇਟ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਇੱਕ ਤਾਰ ਭੇਜ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਛਾਪਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ।

1936 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਛਪੀ, ਤਾਂ ਇਹ ਇੱਕ ਤੂਫਾਨ ਵਾਂਗ ਆਈ ਅਤੇ ਰਾਤੋ-ਰਾਤ ਇੱਕ ਸਨਸਨੀ (sensation) ਬਣ ਗਈ। ਲੋਕ ਇਸਨੂੰ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਲਾਈਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਇਸਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸਨੇ ਅਗਲੇ ਹੀ ਸਾਲ, 1937 ਵਿੱਚ, ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਕਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਪੁਲਿਟਜ਼ਰ ਪੁਰਸਕਾਰ (Pulitzer Prize) ਜਿੱਤ ਲਿਆ। ਇੱਕ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਦੀ ਲੇਖਿਕਾ ਲਈ ਇਹ ਇੱਕ ਅਦੁੱਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਸੀ।

ਸਕਾਰਲੈੱਟ ਓ’ਹਾਰਾ: ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਨਾਇਕਾ

‘ਗੋਨ ਵਿਦ ਦ ਵਿੰਡ’ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦਾ ਰਾਜ਼ ਸੀ ਇਸਦੀ ਨਾਇਕਾ, ਸਕਾਰਲੈੱਟ ਓ’ਹਾਰਾ (Scarlett O’Hara)। ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਨਾਇਕਾ ਜੋ ਸੁੰਦਰ, ਪਰ ਸੁਆਰਥੀ, ਜ਼ਿੱਦੀ, ਅਤੇ ਚਾਲਬਾਜ਼ ਸੀ, ਫਿਰ ਵੀ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਪਾਠਕ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਕ ਉਸਦੇ ਦੀਵਾਨੇ ਕਿਉਂ ਹੋ ਗਏ? ਕਿਉਂਕਿ ਸਕਾਰਲੈੱਟ ਇੱਕ ਆਮ, ਮਿੱਠੀ ਅਤੇ ਭੋਲੀ-ਭਾਲੀ ਨਾਇਕਾ (heroine) ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ (complex) ਕਿਰਦਾਰ ਸੀ।

ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਬਾਗਾਨ (plantation) ਦੇ ਮਾਲਕ ਦੀ ਵਿਗੜੀ ਹੋਈ ਧੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਪਾਰਟੀਆਂ, ਸੁੰਦਰ ਕੱਪੜਿਆਂ, ਅਤੇ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਧਿਆਨ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਹੈ। ਉਹ ਐਸ਼ਲੀ ਵਿਲਕਸ (Ashley Wilkes) ਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਉਸਦੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ, ਮੇਲਾਨੀ ਹੈਮਿਲਟਨ (Melanie Hamilton) ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਗੁੱਸੇ ਅਤੇ ਈਰਖਾ ਵਿੱਚ, ਸਕਾਰਲੈੱਟ ਮੇਲਾਨੀ ਦੇ ਭਰਾ, ਚਾਰਲਸ (Charles) ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰ ਲੈਂਦੀ ਹੈ।

ਪਰ ਫਿਰ ਅਮਰੀਕੀ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਕਾਰਲੈੱਟ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਯੁੱਧ ਉਸ ਤੋਂ ਉਸਦਾ ਸਭ ਕੁਝ ਖੋਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ – ਉਸਦਾ ਘਰ, ਉਸਦਾ ਪੈਸਾ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ। ਪਰ ਇਸ ਬਰਬਾਦੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੀ ਸਕਾਰਲੈੱਟ ਦਾ ਅਸਲ ਕਿਰਦਾਰ ਉੱਭਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇੱਕ ਸਰਵਾਈਵਰ (survivor) ਹੈ। ਉਹ ਭੁੱਖ, ਗਰੀਬੀ, ਅਤੇ ਹਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਟੁੱਟਦੀ ਨਹੀਂ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕੁਝ ਵੀ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ – ਝੂਠ ਬੋਲਣਾ, ਚੋਰੀ ਕਰਨਾ, ਜਾਂ ਅਜਿਹੇ ਆਦਮੀਆਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਉਸਦਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੰਵਾਦ, “As God is my witness, I’ll never be hungry again!” (“ਰੱਬ ਮੇਰਾ ਗਵਾਹ ਹੈ, ਮੈਂ ਦੁਬਾਰਾ ਕਦੇ ਭੁੱਖੀ ਨਹੀਂ ਰਹਾਂਗੀ!”), ਉਸਦੀ ਅਦੁੱਤੀ ਇੱਛਾ ਸ਼ਕਤੀ (willpower) ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਿਆ। ਪਾਠਕਾਂ ਨੇ ਉਸਦੀਆਂ ਖਾਮੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕੀਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿਉਂਦੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਇੱਕ ਦਿਲਚਸਪ ਭਾਵਨਾ ਦੇਖੀ।

ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਦੂਜਾ ਥੰਮ ਹੈ ਰੈੱਟ ਬਟਲਰ (Rhett Butler), ਇੱਕ ਅਮੀਰ, ਮਨਮੋਹਕ, ਪਰ ਬਦਨਾਮ ਆਦਮੀ ਜੋ ਸਕਾਰਲੈੱਟ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਵਿੱਚ ਦੇਖਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਖਾਮੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਕਾਰਲੈੱਟ ਅਤੇ ਰੈੱਟ ਦਾ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਅਤੇ ਜਨੂੰਨੀ ਰਿਸ਼ਤਾ ਇਸ ਨਾਵਲ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਮ ਕਹਾਣੀ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਇੱਕ ਪੂਰੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ – ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ “ਪੁਰਾਣੇ ਦੱਖਣ” (Old South) – ਦੇ ਉਭਾਰ ਅਤੇ ਪਤਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ।

ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਨੂੰ ਪਰਦੇ ‘ਤੇ ਲਿਆਉਣਾ: ਫਿਲਮ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ

ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਅਦੁੱਤੀ ਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਹ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਬਣੇ। ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਦੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ਨਿਰਮਾਤਾ (producer), ਡੇਵਿਡ ਓ. ਸੈਲਜ਼ਨਿਕ (David O. Selznick) ਨੇ ਇਸਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖਰੀਦ ਲਏ। ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ 1939 ਵਿੱਚ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਫਿਲਮ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਖੁਦ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਸੀ ਸਕਾਰਲੈੱਟ ਓ’ਹਾਰਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਸਹੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਨੂੰ ਲੱਭਣਾ। ਸੈਲਜ਼ਨਿਕ ਨੇ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਵਿਆਪੀ ਟੈਲੈਂਟ ਖੋਜ (nationwide talent search) ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਜੋ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਚੱਲੀ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਹਰ ਵੱਡੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀ – ਬੇਟ ਡੇਵਿਸ, ਕੈਥਰੀਨ ਹੈਪਬਰਨ, ਜੋਨ ਕਰਾਫੋਰਡ – ਇਹ ਭੂਮਿਕਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਲਗਭਗ 1400 ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਇਸ ਲਈ ਆਡੀਸ਼ਨ ਦਿੱਤਾ।

ਰੈੱਟ ਬਟਲਰ ਦੀ ਭੂਮੀਕਾ ਲਈ, ਜਨਤਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਪਸੰਦ ਕਲਾਰਕ ਗੇਬਲ (Clark Gable) ਸਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਇਹ ਭੂਮਿਕਾ ਮਿਲੀ। ਪਰ ਸਕਾਰਲੈੱਟ ਦੀ ਖੋਜ ਜਾਰੀ ਰਹੀ। ਫਿਲਮ ਦੀ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਸਕਾਰਲੈੱਟ ਅਜੇ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਫਿਲਮ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਦ੍ਰਿਸ਼, “ਐਟਲਾਂਟਾ ਦਾ ਸੜਨਾ” (Burning of Atlanta), ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਨਾਇਕਾ ਦੇ ਹੀ ਫਿਲਮਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਫਿਲਮਾਉਣ ਲਈ, ਸੈਲਜ਼ਨਿਕ ਨੇ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਕਈ ਸੈੱਟਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ।

ਇਸ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੀ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਸੈਲਜ਼ਨਿਕ ਦਾ ਭਰਾ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਅਤੇ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਅਣਜਾਣ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਭਿਨੇਤਰੀ, ਵਿਵੀਅਨ ਲੇ (Vivien Leigh) ਨਾਲ ਮਿਲਾਉਣ ਲਈ ਲਿਆਇਆ, ਅਤੇ ਕਿਹਾ, “ਡੇਵਿਡ, ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸਕਾਰਲੈੱਟ ਓ’ਹਾਰਾ ਨੂੰ ਮਿਲੋ।” ਵਿਵੀਅਨ ਲੇ ਦੀਆਂ ਹਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਵਿੱਚ ਸਕਾਰਲੈੱਟ ਵਰਗੀ ਹੀ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਇਹ ਭੂਮਿਕਾ ਮਿਲ ਗਈ।

ਫਿਲਮ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਇਸਦੀ ਟੈਕਨੀਕਲਰ (Technicolor) ਸਿਨੇਮੈਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਫਿਲਮ 1939 ਵਿੱਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ, ਤਾਂ ਇਹ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾ ਬਣ ਗਈ। ਇਸਨੇ ਸਫਲਤਾ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ 10 ਅਕੈਡਮੀ ਅਵਾਰਡ (Academy Awards) ਜਿੱਤੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਰਵੋਤਮ ਫਿਲਮ (Best Picture) ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।

ਹਵਾ ‘ਤੇ ਪਰਛਾਵਾਂ: ਵਿਵਾਦ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ

‘ਗੋਨ ਵਿਦ ਦ ਵਿੰਡ’ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੈ। ਪਰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਸਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਬਹੁਤ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦਗ੍ਰਸਤ (controversial) ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਤਾਂ ਫਿਰ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਤੇ ਪਿਆਰੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਅੱਜ ਇੰਨੀ ਵਿਵਾਦਗ੍ਰਸਤ ਕਿਉਂ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਇਸਨੂੰ ਅੱਜ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

ਇਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ ਇਸਦਾ “ਪੁਰਾਣੇ ਦੱਖਣ” (Old South) ਅਤੇ ਗੁਲਾਮੀ ਪ੍ਰਥਾ (slavery) ਦਾ ਰੋਮਾਂਟਿਕ (romanticized) ਚਿੱਤਰਣ। ਕਿਤਾਬ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਦੱਖਣ ਦੇ ਗੋਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਗੁਲਾਮੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੁਭਾਵਿਕ ਅਤੇ ਲਗਭਗ ਸਨੇਹੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ (benign system) ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੁਲਾਮ ਆਪਣੇ ਮਾਲਕਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਹਨ। ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗਲਤ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵਾਲਾ (problematic) ਹੈ।

ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਕਾਲੇ ਕਿਰਦਾਰਾਂ (Black characters), ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੈਮੀ (Mammy) ਅਤੇ ਪੋਰਕ (Pork), ਨਸਲੀ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀ ਧਾਰਨਾਵਾਂ (racial stereotypes) ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਦਿਖਾਏ ਗਏ ਹਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਧੀਨ (subservient) ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮਾਲਕਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਖੁਸ਼ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਸ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ਹੈਟੀ ਮੈਕਡੈਨੀਅਲ (Hattie McDaniel), ਜਿਸਨੇ ਮੈਮੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਲਈ ਸਰਵੋਤਮ ਸਹਾਇਕ ਅਭਿਨੇਤਰੀ (Best Supporting Actress) ਦਾ ਅਕੈਡਮੀ ਅਵਾਰਡ ਜਿੱਤਿਆ, ਅਤੇ ਉਹ ਇਹ ਸਨਮਾਨ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਅਫਰੀਕੀ-ਅਮਰੀਕੀ ਕਲਾਕਾਰ ਬਣੀ। ਪਰ ਨਸਲੀ ਭੇਦਭਾਵ (racial segregation) ਕਾਰਨ, ਉਸਨੂੰ ਐਟਲਾਂਟਾ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ਦੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ (premiere) ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਆਸਕਰ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਗੋਰੇ ਸਹਿ-ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਮੇਜ਼ ‘ਤੇ ਬੈਠਣਾ ਪਿਆ।

ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਵਿਵਾਦ ਕਾਰਨ ‘ਗੋਨ ਵਿਦ ਦ ਵਿੰਡ’ ‘ਤੇ ਨਵੇਂ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਬਹਿਸ ਛਿੜੀ ਹੈ। 2020 ਵਿੱਚ, ਸਟ੍ਰੀਮਿੰਗ ਸੇਵਾ (streaming service) HBO Max ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ (introduction) ਦੇ ਨਾਲ ਵਾਪਸ ਪਾਇਆ ਜੋ ਇਸਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸੰਦਰਭ (historical context) ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆ ਵਾਲੇ ਚਿੱਤਰਣ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੀ ਹੈ।

ਅੱਜ, ‘ਗੋਨ ਵਿਦ ਦ ਵਿੰਡ’ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੋਹਰੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਪਾਸੇ, ਇਹ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕਹਾਣੀ, ਅਭੁੱਲ ਕਿਰਦਾਰਾਂ, ਅਤੇ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਇੱਕ ਤਕਨੀਕੀ ਸ਼ਾਹਕਾਰ (technical masterpiece) ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਇਹ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਇੱਕ ਉਤਪਾਦ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀਆਂ ਨਸਲੀ ਖਾਮੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ “ਸਦਾਬਹਾਰ ਕਲਾਸਿਕ” ਹੈ, ਪਰ ਇੱਕ “ਖਾਮੀਆਂ ਭਰਿਆ ਕਲਾਸਿਕ” (flawed classic) ਹੈ।

ਸਿੱਟਾ: ਇੱਕ ਕਲਾਸਿਕ ਦੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਵਿਰਾਸਤ

ਤਾਂ ਦੋਸਤੋ, ਇਹ ਸੀ ‘ਗੋਨ ਵਿਦ ਦ ਵਿੰਡ’ ਦੀ ਕਹਾਣੀ – ਇੱਕ ਗੁਪਤ ਖਰੜੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਰਤਾਰੇ (global cultural phenomenon) ਤੱਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ। ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਕਹਾਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਤਾਕਤ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਉਹ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਸਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਜ਼ਿੰਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਪਰ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਲਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਡਾ ਕੰਮ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਲਾ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣੀਏ, ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸਦੀਆਂ ਖਾਮੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਮਝੀਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਨਜ਼ਰ (critical eye) ਰੱਖੀਏ। ‘ਗੋਨ ਵਿਦ ਦ ਵਿੰਡ’ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਪਰ ਵਿਵਾਦਗ੍ਰਸਤ ਕਲਾਸਿਕ ਰਹੇਗੀ, ਅਤੇ ਇਹੀ ਚੀਜ਼ ਇਸਨੂੰ ਅੱਜ ਵੀ ਇੰਨਾ ਪ੍ਰਸੰਗਿਕ (relevant) ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।

---

ਤੁਹਾਡਾ ‘ਗੋਨ ਵਿਦ ਦ ਵਿੰਡ’ ਬਾਰੇ ਕੀ ਵਿਚਾਰ ਹੈ? ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹੀ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਲਮ ਦੇਖੀ ਹੈ? ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਹੇਠਾਂ ਕੁਮੈਂਟ ਸੈਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਜ਼ਰੂਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਪੋਸਟ ਪਸੰਦ ਆਈ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਲਾਈਕ (like) ਅਤੇ ਸ਼ੇਅਰ (share) ਕਰਨਾ ਨਾ ਭੁੱਲਣਾ। ਹੋਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਡੂੰਘਾਈ ਵਾਲੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਈ ਸਾਡੇ ਬਲੌਗ ਨੂੰ ਸਬਸਕਰਾਈਬ (subscribe) ਜ਼ਰੂਰ ਕਰ ਲਓ।